Dünyada globalleşme, bilgiye verilen önemin artması ve teknolojik yenilikler; ülkeleri, kurum ve kuruluşları daha iyi performans sergilemeye zorlamaktadır. Bu nedenle, yönetimin ve stratejinin önemini şu günlerde gündem yapmamızın doğru olacağı düşüncesi ile strateji oluştururken amacımız, hedefimiz, misyonumuz, politikamız, vizyonumuz, yöntem ve plan gibi taktiklerimize tekrar değinmemizin gerekliliği oluşmaktadır.

Hızla değişen dünyada bireylerin, kuruluşların ve hatta ülkelerin ayakta kalabilmeleri için stratejik düşünmeye ve stratejik karar almaya her zamankinden daha fazla ihtiyacı vardır. Kendimizi bugüne hazırlamadan ilerleyen günlere, aylara ve yıllara hazırlamamızın güç olacağı aşikardır. Bu sebeple stratejik yönetimin firmalara ne kazandırdığı, süreci, aşamaları ve stratejik yönetim araçlarından Swot analizine değinmeyi önemli kılmıştır. Neden Swot analizi? Çünkü değişen şartlarda belli periyotlarla mevcut durum analizimizi yapmamız gerekmektedir.

Swot analizi sadece stratejik planlama açısından değil, ayrıca politika geliştirme ve problem çözme açısından da önemlidir. Peki nedir Swot analizi? Firmalarımız açısından bakacak olursak, firmaların güçlü ve zayıf yönlerini belirlemekte ve dış çevreden kaynaklanan fırsat ve tehditleri tespit etmekte kullandığımız bir teknik diyebiliriz.

Swot analizinde diğer adıyla mevcut durum analizinde esas olarak şu değerlendirmeleri yaparız:

-Firmamızın iç yapısının analizi (firmamızın görev ve yetkilerinin, performansının, sorunlarının, potansiyellerinin, kurumsal kültürünün, insan kaynaklarının, teknolojik düzeyinin vb. analizi)

- Çevre analizi (firmamızın faaliyet gösterdiği ortamın ve dış koşulların analizi)

- Firmamızın, gelecekte karşılaşabileceği ve etkilenebileceği gelişmelerin analizi

- İlgili tarafların analizi (Firmamızın hedef kitlesi ve kuruluş faaliyetlerinden olumlu/olumsuz yönde etkilenen tarafların analizi)

Swot analizini aşağıdaki durumlarda kullanılabiliriz:

-Stratejik bir plan geliştirilmesi aşamasında

- Problem tanımlama ve çözüm oluşturma aşamalarında

-Sayısal verilerin yetersiz, bilgilerin kişilerin belleklerinde olduğu durumların analizinde kullanılabilir.

Bu analizi kullanan işletmeler ve kişiler aslında kendi checkuplarını yaparlar. Analizin ilk iki adımı olan S (Strengths) ve W (Weaknesses) yani güçlü ve zayıf yönler iç faktörlere bağlıyken, ikinci adım olan O (Opportunities) ve T (Threats) fırsatlar ve tehditler, dış faktörlere bağlıdır. Analizin ilk adımı mevcut durumu belirlerken, ikinci adımı daha çok tahminlere ve olasılıklara bağlıdır.

Bu analizi işletmeler için örnekleyecek olursak; dikkatle cevaplanması gereken sorular şöyle sıralanabilir:

Güçlü yönler belirlenirken:

– Avantajlarımız ne diğerlerinden neyi iyi yapıyoruz? Rakiplerimize göre öne çıkarılması gereken yönlerimiz hangileri?
– Teknolojik alt yapımız yeterli mi?
– Çalışanlarımız kendini yeteri kadar geliştirebiliyor mu? Başkalarına kıyasla sahip olunan becerilerimiz veya kaynaklarımız neler?

Zayıf yönler belirlenirken:

– Rakiplerimiz karşısında zayıf olduğumuz, henüz iyi yapamadığınız neler var? Dezavantajlarımız ve yetersizliklerimiz neler?
– Eksiklerimiz neler ve neleri gözden geçirmeliyiz? Mevcut durumda iyileştirilmesi mümkün olan açıklar neler?
– Ekonomik anlamda ne durumdayız? Rakiplerimize göre minimize edilmesi gereken kısıtlar neler?

Fırsatlar değerlendirilirken:

– Yeni fırsatları nasıl oluşturabiliriz? Mevcut fırsatlar neler?

– Hükümetin işletme konumuzla ilgili politikalarını kendi lehimize fırsata çevirmek mümkün mü? Mevcut durumu olumlu olarak etkileyebilecek gelişmeler ve beklentiler neler?

– Nüfus profili ve yaşam standartlarındaki değişiklikler nasıl fırsata çevrilebilir? Güçlü yönleri öne çıkararak yararlanabilecek fırsatlar var mı?

Tehditler değerlendirilirken:

– Rakip firmaların durumlarını incelediğinizde size göre ne üstünlükleri var? Mevcut durumda ne engeller var? Rakiplerin tehdit oluşturabilecek beceri ve kaynakları neler?
 

– Değişen ekonomik koşullar ile mevcut durumu olumsuz etkileyebilecek gelişme ve beklentiler neler? Zayıf yönlerin tehditleri artıran etkileri var mı?

– Değişen dünya dinamikleri savaş, terör vs. sonucu oluşabilecek tehditler neler? Finansal açıdan güçlük yaratabilecek nakit darlığı vs. gibi tehditler mevcut mu?

Tüm bunlar işletmenin daha sağlıklı bir karar vermesini sağlamakta ve oluşabilecek sorunları minimize etmekte faydalıdır. Bu analizi yaparken şunu unutmamak gerekir; tüm bu veriler gerçeklere ve doğrulara dayanmalıdır.

SWOT Analizinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

SWOT analizinin başarılı sonuçlar vermesi için SWOT analizi yapılırken kritik öneme sahip bazı kurallar uyulması oldukça önemlidir:

• Öncelikle her bir bölüme ait soruların tamamen objektif olarak, açık ve detaylı bir biçimde yanıtlanması gerekir. Örneğin; bazı güçlü yönlerin abartılarak belirtilmesi, bazı zayıf yönlerin ise göz ardı edilerek belirtilmesi SWOT analizinin güvenilirliğini tehlikeye atar.
• Fırsatlar ve tehditler belirtilirken, SWOT analizine konu olan problemi veya durumu yakından ve doğrudan etkileme gücüne sahip olmayan fırsatlar ve tehditler analize dâhil edilmemelidir.

SWOT analizinin belirli aralıklara düzenli olarak tekrar edilmesi böylece iç ve dış faktörlerde meydana gelen değişikliklerin analize dâhil edilmesi sağlanmalıdır.
 

Stratejik yönetim, geçmişte yapılan başarılarla övünmek olarak algılanmamalıdır. Stratejik yönetimde amaç, geleceğe yönelik bilinmeyenlerle ilgilenmek ve ona göre planlamalar yapmaktır. Ülkeler, organizasyonlar, kurum ve kuruluşlar, stratejik yönetim sürecini oluştururken, temel ilkeler ve değerler ölçütünde vizyon ve misyon oluşturmalıdır. Sonraki aşamada, hedeflere başlıklar belirlenmelidir. Mevcut durumlarını ortaya koyduktan sonra stratejik hedeflerini belirleyerek kendi adına bir yön belirlemiş olacaklardır. Burada stratejiler belirlenirken mutlaka aşağıdaki soruların cevaplanması gerekmektedir:

- Neredeyiz?

- Nereye gitmek istiyoruz?

- Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz?

- Başarımızı nasıl takip eder ve değerlendirebiliriz?

Sonuç olarak ülkeler, kuruluşlar ve organizasyonlar çağa ayak uyduracak önlemleri mevcut durumlarını ortaya koyarak tasarlamalı ve uygulamaya koymalıdırlar.

O halde; bu veriler ışığında hala Swot analizini yapmayan firmalarımız var ise umarım bu makalem yol gösterici ve faydaya dönüştürücü olur. Bu bağlamda tüm firmalarımıza, çok geç olmadan çalışmalarına yön vermelerini ve geleceğe sağlam adımlarla ilerlemelerini temenni ediyorum.